Wilhelm Keitel

Feldmarszałek Wilhelm Keitel

Wilhelm Bodewin Johann Gustav Keitel urodzony 22 września 1882 roku w Helmscherode, w Dolnej Saksonii, był niemieckim feldmarszałkiem i jednym z najbliższych doradców wojskowych Adolfa Hitlera. Pełniąc funkcję szefa Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu (Oberkommando der Wehrmacht, OKW), Keitel był odpowiedzialny za organizację i koordynację sił zbrojnych III Rzeszy podczas II wojny światowej. Jego postać budzi wiele kontrowersji, szczególnie z powodu jego bezkrytycznej lojalności wobec Hitlera oraz podpisywania licznych rozkazów dotyczących zbrodni wojennych, w tym brutalnych represji na okupowanych terytoriach.

 

 

Pomimo tego, że Keitel był jednym z najwyższych rangą dowódców Wehrmachtu, często określano go jako „bezwolnego wykonawcę” decyzji Hitlera, który nie miał realnego wpływu na strategiczne decyzje, a jedynie wdrażał rozkazy führera. Ta lojalność i posłuszeństwo kosztowały go życie, ponieważ po wojnie został postawiony przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze, gdzie oskarżono go o zbrodnie wojenne i zbrodnie przeciwko ludzkości. 16 października 1946 roku Keitel został stracony przez powieszenie. Jego postać jest do dziś symbolem ślepego podporządkowania wojskowych wobec dyktatury nazistowskiej.

Wczesne życie i edukacja Wilhelma Keitel’a

Wilhelm Keitel urodził się w zamożnej, ziemiańskiej rodzinie 22 września 1882 roku. Jego rodzice, Carl Keitel i Apollonia Vissering, byli właścicielami ziemskimi, co zapewniło młodemu Wilhelmowi stabilne i dostatnie dzieciństwo. Jego wczesne lata życia przebiegały w atmosferze niemieckiej prowincji, gdzie zainteresowanie wojskiem było powszechne, a tradycje militarne głęboko zakorzenione.

Początkowo Keitel planował objąć rodzinną posiadłość, jednak zmienił zdanie i wybrał karierę wojskową. W 1901 roku wstąpił do wojska, zaczynając swoją edukację wojskową w 6. Pułku Artylerii Polowej. Jego wybór ścieżki kariery wojskowej był zgodny z duchem tamtych czasów, gdy służba w armii była postrzegana jako prestiżowa i honorowa droga do kariery.

Keitel szybko awansował w szeregach wojskowych, co wynikało zarówno z jego zaangażowania, jak i zdolności organizacyjnych. W 1909 roku ukończył prestiżową pruską akademię wojskową i rozpoczął pracę sztabową, która w przyszłości miała zdefiniować jego karierę wojskową. Służba w sztabie generalnym przygotowała go do roli, jaką miał odegrać w przyszłości, ucząc go dyscypliny, hierarchii i lojalności wobec przełożonych.

Służba podczas I wojny światowej

Podczas I wojny światowej Wilhelm Keitel służył w armii niemieckiej na różnych stanowiskach. Na początku wojny został przydzielony do 46. Rezerwowego Pułku Artylerii Polowej, gdzie walczył na froncie zachodnim. W 1914 roku, na początku konfliktu, Keitel został ranny podczas walk, co czasowo wyeliminowało go z aktywnej służby frontowej. Po rekonwalescencji powrócił do wojska i objął funkcje sztabowe, co zapoczątkowało jego dalszy rozwój jako oficera sztabowego, zamiast liniowego dowódcy.

W trakcie wojny, Keitel zdobywał doświadczenie w logistyce, koordynacji działań wojskowych i operacjach strategicznych, co miało kluczowe znaczenie dla jego przyszłej kariery. Jego praca w sztabie generalnym umożliwiła mu nawiązanie kontaktów z wyższymi dowódcami i zdobycie reputacji zdyscyplinowanego i lojalnego oficera. W miarę upływu wojny jego stanowisko w hierarchii wojskowej rosło, a Keitel stopniowo awansował na coraz bardziej odpowiedzialne funkcje.

Pomimo klęski Niemiec w 1918 roku, Keitel pozostał w armii. W okresie chaosu po zakończeniu I wojny światowej, kiedy państwo niemieckie zmagało się z kryzysem wewnętrznym i upokorzeniami wynikającymi z Traktatu Wersalskiego, Keitel, podobnie jak wielu innych wojskowych, szukał sposobu na odbudowę potęgi armii. Doświadczenia wojenne ukształtowały jego podejście do kwestii lojalności wobec przełożonych oraz przekonanie o potrzebie silnej władzy centralnej w państwie, co miało kluczowy wpływ na jego późniejsze relacje z Hitlerem.

Keitel, podobnie jak wielu jego współczesnych, był głęboko dotknięty klęską Niemiec w I wojnie światowej i traktatem wersalskim, który znacząco ograniczał liczebność niemieckiej armii i nakładał surowe sankcje na kraj. Właśnie w tej atmosferze frustracji i narodowego upokorzenia kształtowały się jego późniejsze sympatie do ideologii nazistowskiej oraz chęć odbudowy militarnej potęgi Niemiec, co miało ogromny wpływ na jego przyszłą karierę wojskową pod rządami Hitlera.

Międzywojnie i rozwój kariery wojskowej Wilhelma Keitela

Powstanie Wehrmachtu

Po zakończeniu I wojny światowej Wilhelm Keitel pozostał w armii, która po traktacie wersalskim została znacznie zredukowana do ograniczonego liczebnie Reichswehry – 100-tysięcznych sił zbrojnych Niemiec. Traktat nakładał na Niemcy surowe ograniczenia dotyczące rozwijania nowoczesnych technologii wojskowych oraz ograniczał dostęp do nowego uzbrojenia. W tym trudnym okresie Keitel pracował w niemieckich strukturach wojskowych, starając się znaleźć sposoby na obejście narzuconych ograniczeń.

W czasie Republiki Weimarskiej Keitel pełnił różne funkcje sztabowe i organizacyjne, w tym w Ministerstwie Reichswehry, gdzie zyskiwał coraz większe doświadczenie w planowaniu strategicznym oraz w pracy sztabowej. Jego zdolności organizacyjne i lojalność wobec zwierzchników sprawiły, że szybko awansował w szeregach niemieckiej armii. W latach 30., gdy Adolf Hitler doszedł do władzy, rozpoczął się proces odbudowy niemieckiej potęgi militarnej, co dało Keitelowi nowe możliwości kariery.

Po objęciu przez Hitlera władzy w 1933 roku, rozpoczął się proces rozbudowy sił zbrojnych, wbrew postanowieniom traktatu wersalskiego. Hitler zaczął stopniowo odbudowywać niemieckie wojsko, które zostało przekształcone w nowoczesną machinę wojenną znaną jako Wehrmacht. Keitel, dzięki swojemu doświadczeniu oraz lojalności, awansował w strukturach nowo powstałego Wehrmachtu, obejmując kluczowe stanowiska w strukturze dowodzenia.

Awans w szeregach dowództwa

Keitel szybko zyskał zaufanie swoich przełożonych i stał się jednym z głównych organizatorów rozbudowy Wehrmachtu. Jego zdolności logistyczne i organizacyjne zostały docenione, co doprowadziło do jego awansu na wyższe stanowiska w dowództwie wojskowym. W 1935 roku, po formalnym utworzeniu Wehrmachtu, Keitel objął stanowisko szefa biura dowództwa wojskowego w Ministerstwie Wojny.

Jako jeden z kluczowych urzędników wojskowych w okresie rozbudowy armii, Keitel był odpowiedzialny za koordynację działań mających na celu przygotowanie Niemiec do przyszłej wojny. Jego ścisła współpraca z czołowymi dowódcami Wehrmachtu i SS, a także jego lojalność wobec Hitlera, umożliwiły mu dalszy awans. W 1938 roku, po czystkach w armii, które Hitler przeprowadził, usuwając niektórych dowódców, Keitel został mianowany szefem Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu (OKW), co uczyniło go jedną z najbardziej wpływowych osób w strukturze wojskowej III Rzeszy.

Keitel jako szef OKW (Oberkommando der Wehrmacht)

Nominacja na szefa Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu

W 1938 roku Wilhelm Keitel został mianowany szefem Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu (OKW), co było jednym z kluczowych stanowisk w strukturze militarnej III Rzeszy. Keitel, choć posiadał szerokie kompetencje, nie był niezależnym dowódcą. Zamiast tego pełnił rolę lojalnego i posłusznego wykonawcy woli Adolfa Hitlera. Jako szef OKW, Keitel był odpowiedzialny za koordynację działań Wehrmachtu na różnych frontach, ale decyzje strategiczne były podejmowane osobiście przez Hitlera, a Keitel miał za zadanie je egzekwować.

Jego awans na to stanowisko był wynikiem jego lojalności oraz gotowości do podporządkowania się decyzjom Hitlera, co wielu historyków uznaje za główny powód jego nominacji. Keitel nie sprzeciwiał się Hitlerowi, nawet gdy decyzje führera były ewidentnie błędne z militarnego punktu widzenia. Jego rola ograniczała się do koordynacji działań wojennych i wdrażania rozkazów, bez samodzielnego wpływu na strategiczne decyzje.

Rola w planowaniu operacji wojskowych III Rzeszy

Jako szef OKW, Keitel był formalnie odpowiedzialny za przygotowanie i realizację operacji wojskowych prowadzonych przez III Rzeszę, jednak w praktyce jego rola była ograniczona do wprowadzania w życie decyzji Hitlera. Keitel nadzorował przygotowania do kluczowych kampanii wojennych, takich jak inwazja na Polskę w 1939 roku, która zapoczątkowała II wojnę światową, a także późniejsze operacje militarne, w tym kampanię francuską i inwazję na Związek Radziecki (operacja Barbarossa).

Wilhelm Keitel odegrał kluczową rolę w funkcjonowaniu Wilczego Szańca (niem. Wolfsschanze), jednej z głównych kwater Adolfa Hitlera podczas II wojny światowej, zlokalizowanej w Gierłoży na Mazurach. Jako szef Naczelnego Dowództwa Wehrmachtu (OKW), Keitel spędzał w Wilczym Szańcu długie okresy, koordynując działania wojenne na froncie wschodnim i wykonując bezpośrednie rozkazy Hitlera. Wilczy Szaniec stał się centrum dowodzenia operacjami wojskowymi III Rzeszy, a Keitel, będąc bliskim współpracownikiem führera, miał stały dostęp do bunkrów i najważniejszych narad strategicznych.

Pomimo pełnionej funkcji, Keitel nie był postrzegany jako wybitny strateg, a jego ślepe posłuszeństwo wobec Hitlera doprowadziło do licznych katastrofalnych decyzji wojennych. Jego lojalność wobec Hitlera i brak odwagi do sprzeciwienia się führerowi, nawet w obliczu oczywistych błędów, stały się jego znakiem rozpoznawczym. Keitel zyskał w wojsku przydomek „Lakeitel” (pochodzący od niemieckiego słowa „lakai,” oznaczającego sługę), co odzwierciedlało jego podporządkowanie się Hitlerowi bez względu na okoliczności.

Udział Wilhelma Keitela w zbrodniach wojennych

Podpisywanie rozkazów o zbrodniach wojennych

Wilhelm Keitel, jako szef OKW, odegrał kluczową rolę w podpisywaniu rozkazów, które prowadziły do popełniania zbrodni wojennych na masową skalę. Jednym z najbardziej znanych przypadków był tzw. „Kommissarbefehl” – rozkaz dotyczący natychmiastowej egzekucji komisarzy politycznych Armii Czerwonej, którzy mieli być eliminowani bez sądu, ponieważ byli uznawani za głównych ideologów bolszewizmu. Keitel podpisał również rozkaz o „wojnie totalnej” na froncie wschodnim, który umożliwiał bezwzględne represje wobec ludności cywilnej oraz stosowanie brutalnych metod w walce z partyzantami.

Innym przykładem było wydanie rozkazu dotyczącego stosowania zasady odpowiedzialności zbiorowej, który przewidywał represje wobec cywilów w odwecie za działania ruchu oporu na okupowanych terenach. Takie rozkazy prowadziły do masowych egzekucji, pacyfikacji wsi i brutalnych represji, szczególnie w Polsce, Związku Radzieckim i na Bałkanach. Keitel nie sprzeciwił się żadnemu z tych rozkazów, mimo że był świadomy ich konsekwencji.

Odpowiedzialność za brutalne represje na froncie wschodnim

Największe zbrodnie wojenne związane z działalnością Keitela miały miejsce na froncie wschodnim, gdzie Wehrmacht, SS i inne siły niemieckie prowadziły brutalną kampanię eksterminacyjną wobec Żydów, cywilów oraz jeńców wojennych. Keitel podpisał liczne rozkazy, które pozwalały na bezwzględne represje wobec ludności cywilnej i doprowadziły do milionów ofiar. Szczególnym przykładem jego odpowiedzialności była zgoda na mordowanie milionów sowieckich jeńców wojennych, którzy byli przetrzymywani w nieludzkich warunkach, bez dostępu do żywności i wody, co prowadziło do masowych zgonów z głodu i wycieńczenia.

Keitel był świadomy tych zbrodni, ale nigdy nie podjął żadnych działań, aby im zapobiec. Wręcz przeciwnie, lojalnie realizował politykę Hitlera, która zakładała bezwzględną brutalność wobec wrogów Rzeszy.

Relacje Keitela z Adolfem Hitlerem

Lojalność wobec Hitlera

Wilhelm Keitel był jednym z najbardziej lojalnych oficerów wobec Adolfa Hitlera, co stało się fundamentem jego kariery i kluczową cechą jego działania na stanowisku szefa OKW. Lojalność Keitela wobec Hitlera była niemal bezgraniczna, co często prowadziło go do wykonywania rozkazów bez względu na ich moralne czy militarne konsekwencje. Jego uległość wobec führera była szeroko krytykowana zarówno przez innych oficerów Wehrmachtu, jak i współczesnych historyków.

Keitel nigdy nie kwestionował decyzji Hitlera, nawet gdy te decyzje były wyraźnie błędne lub prowadziły do strat w ludziach i materiałach. Przykładem tego była jego bierna akceptacja decyzji Hitlera dotyczących kontynuowania wojny na dwóch frontach, co ostatecznie doprowadziło do upadku III Rzeszy. Keitel podporządkował się także rozkazom dotyczącym przeprowadzania zbrodniczych działań na froncie wschodnim, nie zważając na brutalność i bezwzględność tych działań.

Rola w decyzjach strategicznych

Mimo że formalnie Wilhelm Keitel pełnił jedną z najwyższych funkcji w Wehrmachcie, jego wpływ na kluczowe decyzje strategiczne był w rzeczywistości ograniczony. Decyzje dotyczące kluczowych operacji wojskowych i strategii wojennych były podejmowane bezpośrednio przez Adolfa Hitlera, który często pomijał swoich generałów i oficerów sztabowych. Keitel miał raczej rolę wykonawczą, nie doradczą – zajmował się wdrażaniem rozkazów, a nie ich tworzeniem.

Keitel był często krytykowany za swoją uległość wobec Hitlera. Wielu współczesnych oficerów, takich jak feldmarszałek Erwin Rommel czy generał Heinz Guderian, uważało, że Keitel mógł przyczynić się do katastrofalnych decyzji Hitlera, ponieważ nie miał odwagi sprzeciwić się führerowi. W opinii historyków Keitel, będąc świadomy błędów strategicznych, które były popełniane, świadomie unikał konfrontacji z Hitlerem, co czyniło go współodpowiedzialnym za klęskę Niemiec.

Wilhelm Keitel a Proces norymberski

Oskarżenia o zbrodnie wojenne i przeciwko ludzkości

Po zakończeniu II wojny światowej Wilhelm Keitel został aresztowany przez aliantów i postawiony przed Międzynarodowym Trybunałem Wojskowym w Norymberdze, gdzie oskarżono go o zbrodnie wojenne, zbrodnie przeciwko ludzkości oraz udział w planowaniu i prowadzeniu wojen agresywnych. Keitel, jako szef OKW, był odpowiedzialny za podpisywanie rozkazów, które prowadziły do masowych zbrodni, w tym za stosowanie odpowiedzialności zbiorowej, egzekucje jeńców wojennych, oraz przeprowadzanie brutalnych represji na terenach okupowanych.

Podczas procesu Keitel próbował bronić się, argumentując, że jedynie wykonywał rozkazy Hitlera i że nie miał realnego wpływu na podejmowane decyzje. Twierdził, że był lojalnym żołnierzem, który działał zgodnie z niemiecką tradycją wojskową, ale jego obrona nie przekonała sędziów. Trybunał uznał, że jego posłuszeństwo nie zwalnia go z odpowiedzialności za zbrodnie wojenne i ludobójstwo.

Obrona Keitela i wyrok śmierci

W czasie procesu norymberskiego Keitel wielokrotnie powtarzał, że jako żołnierz był zobowiązany do lojalności wobec przełożonych i do wykonywania rozkazów, nawet jeśli te były sprzeczne z jego osobistymi przekonaniami. Jego obrona opierała się na zasadzie „rozkazów zwierzchnika,” jednak Trybunał odrzucił tę linię obrony, uznając, że Keitel miał moralny obowiązek sprzeciwić się rozkazom prowadzącym do zbrodni.

Trybunał uznał Keitela za winnego wszystkich stawianych mu zarzutów, w tym zbrodni wojennych, zbrodni przeciwko ludzkości i planowania wojen agresywnych. 1 października 1946 roku Keitel został skazany na karę śmierci przez powieszenie. Sędziowie stwierdzili, że jego działania były kluczowe dla funkcjonowania niemieckiej machiny wojennej, a jego lojalność wobec Hitlera i gotowość do podpisywania rozkazów prowadzących do masowych zbrodni sprawiły, że ponosił pełną odpowiedzialność za swoje czyny.

Egzekucja Wilhema Keitela i symbolika jego postaci

Egzekucja Keitela w 1946 roku

Wilhelm Keitel został stracony 16 października 1946 roku w Norymberdze, razem z innymi wysokimi rangą nazistowskimi przywódcami skazanymi na śmierć. Jego egzekucja była symbolicznym końcem lojalnego sługi Adolfa Hitlera, który przez całą swoją karierę nigdy nie sprzeciwił się führerowi, nawet w obliczu jawnych zbrodni i błędów strategicznych. Keitel do końca pozostał wierny idei ślepego posłuszeństwa, co w oczach Trybunału było kluczowym elementem jego odpowiedzialności za zbrodnie III Rzeszy.

Keitel przed egzekucją wyraził skruchę, mówiąc: „Błagam Boga Wszechmogącego, aby zmiłował się nade mną”. Jego ostatnie słowa, choć pełne skruchy, nie były w stanie odwrócić wyroku historii. Jego postać stała się symbolem militarnego posłuszeństwa wobec zbrodniczej władzy i braku moralnej odwagi, by sprzeciwić się niesprawiedliwym i zbrodniczym rozkazom.

Ocena jego roli w historii przez współczesnych historyków

Wilhelm Keitel jest postacią, która do dziś budzi kontrowersje wśród historyków. Współcześni badacze oceniają jego rolę jako jednego z kluczowych przywódców militarnej machiny III Rzeszy, który odpowiadał za koordynację działań Wehrmachtu i wdrażanie brutalnej polityki Hitlera. Jego lojalność i posłuszeństwo stały się symbolem tragicznego braku odwagi i moralnej odpowiedzialności, co doprowadziło do współudziału w zbrodniach wojennych.

Historycy często podkreślają, że Keitel, mimo swojej wysokiej rangi, nigdy nie był prawdziwym strategiem ani liderem militarnym, a jedynie posłusznym wykonawcą woli Hitlera. Jego ślepe posłuszeństwo, brak sprzeciwu wobec decyzji führera i gotowość do podpisywania zbrodniczych rozkazów sprawiły, że stał się jednym z głównych odpowiedzialnych za zbrodnie III Rzeszy. Dziś Keitel jest często postrzegany jako przykład, jak bezkrytyczna lojalność wobec władzy może prowadzić do tragedii na ogromną skalę.